Beruchte criminelen, spraakmakende ontsnappingen en legendarische optredens in 40 Jaar Bijlmerbajes

Het lijkt op een scenario uit een film: een gevangenis zonder tralies met optredens van Nederlands grootste artiesten, rolschaatsdiscos en modderworstelwedstrijden. Een bajes waar mensen ontsnappen door van plek te ruilen met hun tweelingbroer of door zich te verstoppen in een wasmand. Het zijn slechts enkele van de bijzondere anekdotes uit de bewogen geschiedenis van de Bijlmerbajes. In de AVROTROS-documentaire 40 Jaar Bijlmerbajes, uitgezonden op vrijdag 20 oktober op NPO 3, opent Jojanneke van den Berge nog één keer de celdeuren die vorig jaar, na 40 roemruchte jaren, gesloten werden.

De Bijlmerbajes was bedoeld als een revolutionaire gevangenis. De vrije gedachten uit de jaren '70 moesten ook achter de gevangenismuur ruim baan krijgen. De architecten hadden nog nooit een gevangenis ontworpen en dachten aan een zwembad, gezellige terrasjes en cellen met vloerbedekking en houten deuren. Door een nieuwe menselijker benadering zou criminaliteit spoedig tot het verleden behoren. De boeven zouden een vak leren, kregen de sleutel van hun eigen cel en werden getrakteerd op optredens van Doe Maar, André Hazes en Herman Brood. De gedetineerden wisten uiteraard wel raad met deze vrijheden: ze bestelden Chinees, organiseerden een kerstdiner en klommen over de muur als ze geen zin meer hadden in het leven achter slot en grendel.

Maar het was niet alleen maar feest achter de muren: suïcide, mislukte ontsnappingen, drugs, geweld het menselijk leed speelde vaak een hoofdrol. Hoofdpersonen uit de geschiedenis van de Bijlmerbajes, zoals meesteroplichter Ari Olivier, gewezen advocaat Bram Moszkowicz, manager van Herman Brood Koos van Dijk, misdaadjournalist Gerlof Leistra en bewaarders klappen uit de school over het leven achter de muren van Nederlands bekendste bajes.

Jojanneke van den Berge doet verslag vanuit de bajes en ontdekt waar de mythische reputatie van De Bijlmerbajes vandaan komt en wat er van klopt.